Rodzicom, których dziecko urodziło się z ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniem lub z nieuleczalną chorobą zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, mogą ubiegać się o jednorazowe świadczenie w wysokości 4 000,00 zł, niezależnie od dochodu rodziny. 

Jednorazowe świadczenie przysługuje z tytułu urodzenia się żywego dziecka matce, ojcu  dziecka, opiekunowi prawnemu dziecka albo opiekunowi faktycznemu dziecka (tj. osoba, która faktycznie opiekuje się dzieckiem, jeśli wystąpiła do sądu o jego przysposobienie).

Świadczenie przyznawane jest na wniosek. Wniosek o przyznanie jednorazowego świadczenia składa się w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka. Wniosek złożony po terminie pozostawia się bez rozpoznania. 

Do wniosku należy dołączy dwa zaświadczenia lekarskie:

• zaświadczenie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, posiadającego specjalizację 

II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej stwierdzające ciężkie 

i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, powstałe w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,

• zaświadczenie wystawione przez lekarza lub położną potwierdzające pozostawanie pod opieka medyczną nie później niż od 10-go tygodnia ciąży do porodu (nie dotyczy opiekunów prawnych i faktycznych dziecka).

Świadczenie to przyznaje się z pominięciem kryterium dochodowego.

Świadczenie „Za życiem” wypłaca się jednorazowo w wysokości 4 000,00 zł.

Świadczenie to nie jest wliczane do dochodu przy ustalaniu prawa do innych świadczeń uzależnionych od kryterium dochodowego, w tym: świadczeń z pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Świadczenie to nie podlega egzekucji komorniczej i administracyjnej oraz nie jest opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednorazowe świadczenie „Za życiem” nie przysługuje, jeżeli:

• dziecko urodziło się martwe;

• dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej albo w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (np. w domu pomocy społecznej zapewniającym nieodpłatnie pełne utrzymanie);

• jeżeli na dziecko przysługuje jednorazowe świadczenie lub świadczenie o charakterze podobnym do jednorazowego świadczenia za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;

• kobieta nie pozostawała pod opieką medyczną w trakcie ciąży lub pozostawała pod opieką medyczną później niż od 10. tygodnia ciąży.